Çiriş otu

,

Birçok bölgede yetişen çirişin neredeyse her hastalığa derman olduğuna inanılır. Nisan ayından itibaren pazarlarda boy göstermeye başlayan çiriş, 50-100 cm boyunda bir bitkidir. Fazla uzamamış zambaklara benzeyen yaprakları uçlarına doğru sivrileşir. Körpeyken yapraklarından yemek yapılır.


Tadına doyulmaz
Çiriş, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da sevilerek tüketilmektedir. Mesela; Sivas’ta en çok kuzu kulağıyla birlikte yağlı ve soğanlı olarak pişirilmektedir. Bayburt yemekleri arasında “Çirişli Bulgur” meşhurdur. Hele de kavurma ile pişirildiğinde tadına doyulmaz. Ayrıca çiriş yaprakları, maydonoz gibi börek ve gözlemelerde sade ve kıymalı iç malzemesi olarak, ya da ıspanak gibi yumurtayla kavrularak da tüketilebilmektedir.

Çiriş, otlu peynir yapımında da kullanılmaktadır. Çirişin köklerinden de bir zamk çeşidi elde edilir. Kökler dilimlere ayrıldıktan sonra kurutulur ve değirmende öğütülerek toz haline getirilir. Bu zamk genellikle ayakkabıcılık, ciltçilik ve çantacılıkta kullanılır.


Eski bir şifa kaynağı
Çiriş, birçok bölgede “şifalı ot” olarak tanınır. Nerdeyse her hastalığa derman olduğuna inanılır. Erzurum’da pazarda çiriş satan yaşlı bir köylü şunları söylemişti: “Ne hastalığınız olursa olsun, çiriş pişirip yediğinizde hiç birinden eser kalmaz.” Çiriş bitkisi çok eskiden beri tedavi amacıyla da kullanılmaktadır. Eski zamanlada çiriş köklerinden hazırlanan merhemler uyuz ve frengi hastalıklarının tedavisinden kullanılırmış. Dahilen idrar artırıcı özelliği de vardır. Ayrıca bazı türlerinin köklerinden elde edilen kök ekstraktlarının (glukomannazlar) anti-tümör etkisi olduğu tespit edilmiştir.


Çiriş salatası

Malzemeler:
Yarım kilo çirişotu, sızma zeytinyağı, 1 diş sarımsak, 1 adet limonun suyu

Hazırlanışı:
Çirişlerin saplarının birleştiği zarı sıyırın, uçlarını kesin. Hepsini iyice yıkayın. Kaynar su dolu bir tencerenin içinde çirişleri yumuşayana kadar haşlayın. Soğuk suyun altından geçirip, suyu iyice akana kadar süzdürün. Bir karıştırma kabına arzu ettiğiniz miktarda sızma yağ, limon suyu koyun. Sarımsağı bir miktar tuzla dövün ve bu sosa ekleyin. Hepsini çatalla karıştırın ve üzerine çirişleri ekleyin. Sos heryere bulaşana kadar karıştırın. Bir servis tabağına düzgünce yerleştirip servis yapın. Bu aşamada biraz yoğurtla karıştırıp, serinletici bir lezzet elde edebilirsiniz.


Zeytinyağlı çiriş

Malzemeler:
1 kilo çiriş otu, 2 adet havuç, 1 adet kuru soğan, yarım çay bardağı sıvıyağ, yarım çay bardağı pirinç, tuz,1 tatlı kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı salça veya 2 adet domates.

Hazırlanışı:
Çirişleri güzelce ayıklayıp iyice yıkayın. Soğanları yemeklik olacak şekilde doğrayın. Havuçları da istenen şekilde doğrayın, sıvıyağda soğanları ve havuçları pembeleşene kadar kavurun. 1 tatlı kaşığı salçayı veya domatesleri de doğrayıp ekleyerek biraz daha kavurun, sonra çirişleri ekleyip bir iki çevirin. Pirinç, tuz ve şekeri de ilave ederek, üstüne de sıcak su ekleyerek pişmeye bırakın. Pirinçler pişti mi, çirişler çabuk piştiği için ateşten alın. Üzerine limon sıkarak soğuk servis yapın